Stajyerlere tavsiyeler

Bölüm II - Gemiye Katılış

Eğer gemi yurtdışında ise muhtemelen tek gitmezsiniz ama olurda tek olursanız mutlaka havaalanına indiğinizde birileri sizi karşılayacaktır bu konuda panik yapmanıza gerek yok. Bunun dışında şehirlerarası yol gitmeniz gerektiğinde çoğunlukla bileti siz alırsınız gemiden ayrılacağınız zaman ordino işlenirken kaptana bileti verirseniz şirket bilet paranızı da karşılamış olur son kalan alacağınızla birlikte alabilirsiniz. Ama bu her şirkette farklı işler kimisi biletinize kadar ayırtabilir de. Gemiye ilk vardığınızda eğer stajyer olarak ya da zabit sıfatıyla gemiye çıkıyorsanız Lumbar ağzında sizi karşılayan kişiye öncelikle kim olduğunuzu ve sıfatınızı, daha sonra birinci zabit ile görüşmek istediğinizi söylemelisiniz ama eğer Güvertede çalışacak personel olarak gemiye katılırsanız( Usta gemici- gemici vb.), Reisle görüşmek istediğinizi söylemeniz gerekir. Bu kişilerle görüştüğünüz zaman zaten personel ile tek tek tanışacaksınız ve birisi size bütün gemiyi gezdirecektir bu aşamadan sonra kamaranız gösterilir ve kamaranıza yerleşmeniz için yalnız bırakılırsınız. Fazla oyalanmadan kamaranıza yerleşmeniz eğer güverte personeli olarak çalışacaksanız size verilen tulum ve Safety shoes’ları giyerek reis’in yanına çıkmalısınız. Her kamara girişinde genellikle kapı üzerinde role kartı bulunur bu role kartındaki görevleri mutlaka ezberlemelisiniz birinci zabit mutlaka bu görevlerin neler olduğunu soracaktır sormasa bile hayati önem taşımaktadır bilinmesi gerekir. Yine gemiye ilk gittiğinizde öğrenmeniz gerekenlerden biride Geminin DPA’nin kim olduğunu öğrenmektir bu kişinin ismi genelde salonda ve geminin ofisinde duvara asılı halde bulunur. Eğer bulamazsanız reis’e ya da birinci zabite sorabilirsiniz. PSC(port state control) gemiye geldiğinde size geminin DPA’ kim diye sorarsa bu kişinin ismini söyleyebilmeniz gereklidir. Gemiye ilk gidişiniz sebebiyle heyecanlı olacaksınız bu çok normaldir, fakat heyecanınızın sizi ezilmiş ve beceriksiz gibi göstermesine izin vermeyin olabildiğince rahat olmaya çalışın. Gemideki ilk izleniminiz çok önemli gemi personeli sizi gerçekten tanıyana kadar ilk izleniminize bakarak size yaklaşımda bulunacaklar. Gelelim mutfak ve aşçıbaşı ilişkisine; Gemide en iyi geçinmeniz gereken ve üzmemeniz gereken kişi aşçıbaşıdır, ne olursa olsun aşçıbaşı ile aranızı iyi tutun. Gemide günde 3 öğün yemek çıkar sabah kahvaltısı genelde 7.30-8.00 arasındadır aşağı yukarı yarım saatlik değişimde gösterebilir bilmeniz gereken 08.00de işbaşı yapıldığıdır. Sofraya kesinlikle Sıfır kollu bir t-shirt ya da şortla falan oturmayın, Eliniz yüzünüz temiz olmalı çok zorunlu olmadıkça pis kıyafetlerinizle de sofraya oturmayın. Masada herkesin belli bir yeri vardır oturduğunuz yere dikkat edin. Gerekirse sorun. Öğün yemekleri sonrası bulaşıkları aşçıbaşı yıkar ama ara öğünlerde bir şeyler yer içer ve bulaşık çıkarırsanız mutlaka kendi bulaşığınızı kendiniz yıkamalısınız. Gemide her çöp için ayrı konteynırlar ve çöp kovaları bulunur neyin içine ne atılacağına dikkat edin genelde bunlar renkleriyle sınıflandırılır örneğin; mavi konteynır yiyecek artıkları için kullanılır. Zabit ve diğer personelin yiyip içtiği salonlar ayrıdır. Siz gemideki görevinize göre uygun olan salonda yemek yemelisiniz eğer zabit salonunda yemek yiyorsanız arada bir mutlaka personel salonuna da uğrayıp selamlaşmanız personelle ilişkinizi sıcak tutacaktır. Gemide ki hiyerarşik düzene hiçbir şeye olmadığı kadar dikkat etmeli üstlerinize karşı kesinlikle saygılı davranmalı ve karşı çıkmamalı astlarınıza ise asla yukarıdan bakmamalısınız siz usta gemici iken geminin miçosu sizden daha tecrübeli olduğu için önerilerine fikirlerine önem vermelisiniz fakat bu kesinlikle onu dinlemeniz anlamına gelmez siz emirleri reis’ten alırsınız. Miçodan ya da bir başkasından değil. Eğer geminin miçosu sizden bir şey yapmanızı isterse bunu isteyiş tarzına göre değerlendirip uygulamalısınız eğer ki emrivaki ve ukala bir tavırla söylüyorsa uygun bir dille kendisini uyarmalı ve gerekirse reis’e bildirmelisiniz. Güvertede çalışırken kendi işiniz dışında bir şeyle ilgilenmeyin, uyanıklık yapıp üstünkörü iş yapmayın özenli ve dikkatli çalışın. Siz bir işi yaptıktan sonra emin olum yaptığınız iş en ince ayrıntısına kadar kontrol edilecektir, siz bunun asla farkına varmazsınız ve bu yaptığınız işler sizin için birer not demektir. Notunuz düşük olursa reis tarafından hiç hoş yorumlara maruz kalmazsınız. Gemide personele sıfatıyla hitap edin Geminin kaptanına süvari bey, ikinci kaptanına efendi kaptan üçüncü kaptanına yine efendi kaptan telsiz zabitine de telsiz zabitim diye hitap edebilirsiniz ama doğrusu telsiz zabitim olacaktır. Bu şekilde söylerseniz kimse sizi yadırgamaz yine aynı şekilde güverte lostromosuna reis usta gemici gemiciler ve miçolara “isim + usta” diyerek hitap edebilirsiniz. Makine dairesindeki personele ise yağcısına ve silicisine “isim + usta” çarkçıbaşına çarkçıbaşı ve ikinci çarkçıya da çarkçım diye hitap edebilirsiniz. Son olarak gemideki zamanlamanıza çok dikkat etmelisiniz yani Sabah kahvaltı saatinde kahvaltı masasında olun birilerinin sizi çağırmasını beklemeyin aynı şekilde diğer öğünlerde veya vardiya değişimlerinde mutlaka size söylenen saatten 5dk önce görev yerinizde veya sofranın başında olun. Orası sizin eviniz ve personel de ailenizmiş gibi düşünün. Bunlara dikkat ederseniz gemideki ilk günlerinizi çok rahat bir şekilde geçirir canınızı sıkacak bir durumla uyarıyla karşılaşmamış olursunuz. Yinede gelebilecek her türlü yoruma hakarete hazırlıklı olan ve bunların sizi olumsuz yönde değil olumlu yönde etkilemesine izin verin, size gemide kimse durduk yere bağırıp çağırmaz genelde reis tarafından iş esnasında bolca haşlanırsınız yaptığınız hatayı tekrar etmediğiniz sürece bu haşlamalar git gide azalacaktır.

Bölüm III - Köprüsrü hakkında bilmeniz gerekenler

Vardiya Teslim alma ve teslim etme prosedürü;
Vardiya saatinize 5-10dk kala köprüstüne çıkın ve mutlaka girerken "Allah Selamet" versin diyerek girin. Aynı şekilde Köprüstünden ayrılırken de yine Allah Selamet versin demelisiniz. Vardiya teslim alma ve teslim etmenin basitçe bir prosedürü vardır her gemide uygulanır ya da uygulanmaz bu tamamen Süvari bey’e bağlıdır.

Vardiya teslim alırken;
Vardiyayı teslim eden zabit sırasıyla
- 20.00-00.00 vardiyamı teslim ediyorum
- Rota… Derece
- Dümen …(oto pilotsa oto pilotta olduğu elde ise elde olduğu söylenir)
- Varsa yine ekstra bilgiler verilir.

Vardiyayı teslim eden zabit bunları söyledikten sonra sizde aynı şekilde;
- 00.00-04.00 vardiyamı teslim aldım
- Rota… Derece
- Dümen…(oto pilot ya da elde)
- Vardiyayı teslim eden zabitin verdiği ekstra bilgiler tekrar edilerek prosedür sonlandırılır. Vardiyası biten zabit Allah Selamet versin diyerek köprüstünü terk eder. Ama siz gemide yeni olduğunuz için her ihtimale karşı süvari beyin gidebilirsin demesini bekleyin. Veya doğrudan izin isteyin.

Vardiya esnasında yapılması gerekenler;
1) Seyir ettiğiniz bölgeye göre saat başı mevkii atmalısınız ( Boğaz geçişlerinde bu süre 5dk’ya kadar düşebilir süvari beye danışmanız gerekmektedir) eğer mevkii atmayı bilmiyorsanız mutlaka ama mutlaka süvari bey’den ya da ikinci kaptandan öğretmesini rica edin.
2) Jurnal doldururken süvari bey’i takip edin ve jurnalin nasıl doldurulması gerektiğini kendisinden rica edin
3) Köprüstünde asla oturmayın oturacak yer aranmayın, vardiya süreniz boyunca gözünüzü dört açıp bir elinize sancak ve iskeledeki dürbünlerden birini alarak ufku sık sık tarayın dürbün kullanmadığınız anlarda radardan takip edin, radar kullanmayı biliyorsanız radarın özelliklerini süvari beyin ya da ikinci kaptanın izni doğrultusunda ayarlayın. Böylece güvenli mesafe dairesi çizerseniz olası bir gözden kaçırma durumu olduğunda tehlike yaratan gemiyi fark edebilirsiniz. Ama öncelikli güvenmeniz gereken gözlerinizdir. Sürekli uyanık ve tetikte olun en ufak şüphe duyduğunuz anda süvari bey’e haber verin kendiside gördüğü halde sizi test etmek için sesini çıkarmaz ve neden beni uyarmadın diyerek sizi zor durumda bırakabilir.
4) Müsait olduğunuz durumlarda Köprüstündeki kitaplıktaki yayınları inceleyerek kendinizi geliştirin özellikle denizde çatışmayı önleme tüzüğünü yanınızdan ayırmayın vardiya esnasında gördüğünüz gemilerin kırmızısını yeşilini inceleyerek kitaptan ne tür gemi olduğuna bakın zamanla kitaba ihtiyacınız kalmayacaktır.
5) Köprüstünde size soru sorulmadığı sürece konuşmamaya çalışın manevra esnasında ya da boğaz geçişlerinde kaptanın dikkatini dağıtabileceğini göz önünde bulundurarak soru sormayın.
6) Dümenin başına geçmeniz istendiğinde heyecan yapmayın süvari bey sizi büyük bir ustalıkla yönlendirecektir dediklerini yaptıktan sonra hiçbir problemle karşılaşmazsınız dümen başındayken unutmamanız gereken en önemli şey süvari bey size komut verdiğinde sesli bir şekilde komutu tekrar edin.

Dümen Tutmak;
Aslında dümen tutmak başlı başına bir uzmanlık gerektirir fakat yapılmayacak kadar zorda değildir, ihtiyacınız olan sadece el alışkanlığı. Dümen tutarken dikkat etmeniz gerekenler;
- Süvari bey’in komutlarını sesli bir şekilde tekrar edin.
- Komutların ne anlama geldiğini bildiğinizden emin olun
- Süvari bey ne diyorsa yapın kesinlikle size mantıklı gelip gelmemesini sorgulamayın sadece denileni yapın.
- Süvari bey size ortala dediği zaman geminin hareketini ve dönüşünü hesaba katarak bu komutu verir sizin yapmanız gereken komutu sesli bir şekilde tekrarlayıp dümeni ortalamaktır.
- Dümen tutarken kulaklarınız Süvari bey’de ve telsizde, gözleriniz ufukta radarda, pusulada ve dümen müşüründe(gösterge)olmalıdır. İyi bir serdümen aynı zamanda iyi bir gözcüdür.
- Verilen komutları olabildiğince hızlı biçimde yerine getirin.
- Dümen tutarken joystick’i ufak hareketlerle kontrol edin, gemi istenilen rotadan saptığında büyük açılarla değil küçük açılarla tekrar istenilen derecede gidin. Unutmayın ki her geminin dümeni farklıdır ve geminin dümene verdiği tepki süresi her gemide farklılık gösterir dümen tutarken eğer gemi istediğiniz derece seyir etmiyor ve siz dümeni 5derece bastığınız halde dönmüyorsa panik yapıp dümene yüklenmeyin çok çok ufak arttırarak geminin dönmesini bekleyin. Dönmeye başladığı anda dümene verdiğiniz açıyı küçültün.
- Dümeni sancak tarafa çevirdiğinizde gemi sancağa iskeleye çevirdiğinizde de iskeleye döner birbiriyle ters değildir yani. Tornistan çalışırken de dümeni sancağa bastığınızda geminin kıçı sancağa başı iskeleye gider eğer gemi üzerindeki yol tamamen durmadan tornistan çalıştırıp dümeni sancağa basarsanız ilk tepkisi kıçı iskeleye çekmek başı da sancağa çekmek olacaktır ama biraz zaman geçtikten sonra kıç sancağa baş iskeleye gelecek şekilde dönmeye başlayacaktır gemi.

Dümen komutları;
Ortala ya da dümen ortada: Dümen müşürünü 0’a getirmek anlamına gelir dümen ortada dendiği zaman yapmanız gereken dümen göstergesini sıfıra getirmektir.
Viyala/viya böyle: Genelde size bir derece söylenir 180’de viya veya böyle viya et dendiğinde o andaki rota değeri kaç ise okunur ve gerekli ince ayarlar yapılarak geminin o rotada gitmesi sağlanır ve dümen göstergesi yine 0’a getirilir. Normal şartlar altında gösterge 0’ı gösterdiğinde geminin bulunduğu rotadan sapmaması gerekir ama akıntı ve rüzgâr etkisiyle sizin birer derecelik iskele ya da sancak yönünde dümene açı vermeniz gerekir.
Yıldız: Rüzgârgülü üzerindeki komutlar(ana komutlar) yoluyla da kaptandan dümen komutu alabilirsiniz yıldız demek 000-360dereceye getirmek demek veya Kıble denirse rotayı 180dereceye getirmeniz gerekmektedir. Bu sebeple rüzgâr gülünü iyi bilmelisiniz.
Sancak/iskele alabanda: Bu komut verildiğinde hızla dümen sonuna kadar istenilen yöne basılır eğer müşür göstergesi 45gösteriyorsa siz dümeni 40’a kadar basmalısınız eğer sonuna kadar köklerseniz dümen kilitlenme problemi yaşayabilirsiniz.

Demir Vardiyası;
Demir vardiyasında göreviniz basit ve nettir,
- Telsiz nöbeti
- Demir taramasına karşı tetikte olmak.
Demir vardiyasına köprüstüne çıktığınızda yapmanız gereken ilk iş GPS’te yazılı olan koordinatları bir kâğıda yazıp (post it) GPS üzerinde ekranı kapatmayacak şekilde yapıştırmak ve 10dkda bir gibi aralıklarla kontrol etmelisiniz. Gemi rüzgâr ve etkisiyle demir etrafında hareket edebilir geminin dönmesine karşı panik yapmayınız fakat gerek derecelerde gerek gemide anormal bir sürüklenme varsa anında kaptana durumu bildirmelisiniz. Demir kontrolü dışında Boğaz giriş ve çıkışlarında demirlediğinizde boğaza giriş saatinin bildirilmesi vb gibi durumlarda vardiyanız esnasında Boğaz VTS operatörü tarafından çağrıldığınız da telsiz ahizesini kaldırıp mandala basarak ve aşağıdaki prosedüre uyarak VTS operatöründen boğaza giriş saatini almalı ve bu giriş saatinden 2 saat önce tüm personeli uyandırmanız gereklidir.

Bölüm IV - VTS operatörü ile konuşma prosedürü

VTS operatörü ile konuşma prosedürü;
Örneğin geminin ismi Emre Tomba olsun,

Operatör:
Emre Tomba Emre Tomba Emre Tomba
Burası Sektör Kadıköy(veya hangi Vts operatörü ise o isim söylenir)

Bu esnada sizin cevap vermeniz gerekir:
Sektör Kadıköy sektör Kadıköy
Burası emre Tomba
Dinlemedeyim Tamam.

Operatör:
Emre Tomba boğaza giriş ETA’nız 05.00

Siz:
Sektör Kadıköy
Burası emre Tomba
Boğaza giriş ETA’mız 05.00
Alındı anlaşıldı iyi çalışmalar
Tamam.

Diyerek konuşma prosedürü tamamlanır. Bunda zor olan hiçbir şey yoktur konuşurken mandala basıp konuşur ve dinlemek için mandalı bırakıp dinlersiniz.

Bölüm V - Güverte ve manevralar

Denizciliğin bekli de en zor kısmıdır güverte, çalışma temposunun yoğunluğu yetmezmiş gibi birde ambar temizliği vardır. Sürekli tehlikeyle iç içedir güverte personeli en ufak bir hatanın telafisi olmayabilir. Güverte de çalışmak zihin becerisinden çok fiziksel beceri ve el işi becerisi gerektirir. Boyasından raspasına kadar her şeyi bilir güverte personeli. Güvertede çalışırken dikkat etmeniz gereken en önemli şey acele iş yapmamak ve mutlaka iş donanımlarını kullanmak.(eldiven, Safety shoes, tulum, baret vb…)

Yanaşma ve kalkış Manevraları esnasında sizin yeriniz eğer gemici/usta gemici olarak çıktıysanız baş üstüdür eğer telsiz zabiti veya stajyer olarak çıktıysanız kıç üstünde halat verme volta etme boş alma vb. işlemlere yardımcı olursunuz. Ya da genelde köprüstünde dümen ve makine gücü sizdedir. Gemi liman içersine girdiğinde halatlar tamburlardan(halatın sarılı olduğu büyük dönen donanım)çözülerek atılmaya hazır hale getirilir. Tabii ki halatı hiçbir zaman gemiden iskeleye atmazsınız önce el incesi uygun bir şekilde hazırlanarak bir ucu sizde kalacak şekilde iskeleye fırlatılır ve sizde kalan ucunu bağlayarak iskeledeki palamarcıların halatı çekmesi beklenir. Ama her zaman iskelede palamarcılar sizi bekliyor olmayabilir, işte o zaman iş başa düşer bir şekilde limana çıkartılırsınız ve gemiden gelen halatları siz babalara geçirirsiniz.

Manevra esnasında dikkat etmeniz gerekenler;
- Baş üstüne gittiğinizde boş boş durmayın ne yapacağım karmaşasına da kapılmayın tamburların bosalarını çözerek ve halatları iskeleye vermek üzere hazırlayabilirsiniz. Zaten reis ne yapmanız gerektiği konusunda sizi yönlendirecektir.
- Halatları verdiğinizde hızla boşunu alabildiğiniz kadar elle alın
- Genellikle önce spring halatı verilir bu halat geminin aksi yönünde verilir yani kıçtan verilen spring halatı başa doğru verilir baştan verilen spring halatı da kıça doğru verilir.
- Halatların ırgatla boşunun alınmasından sonra babaya volta edilmesi için bosa vurulması gerekir bu işlemi ek’lerdeki resimlerden görebilirsiniz.
- Irgat başındayken Vira komutu verilirse yukarı çekmeniz isteniyor demektir mayna denirse ağır ağır indirmeniz gerekiyor demektir funda bismillah denirse ırgatı tutan kilit sonuna kadar açılır ve demir kendi ağırlığıyla düşer. Hayboci ise demire boş koymak demektir.
- Eğer ırgat başında değilseniz ve bir başkası demiri mayna veya vira ediyorsa demirin aktığı yerden kilitlerini takip etmeye çalışın en başında yakalarsanız sıkıntı çekmezsiniz ama kaçırırsanız bir sonraki kilit geldiğinde kaçıncı bakla işaretliyse aradaki baklaları sayarak kaçıncı kilidin gittiğini öğrenebilirsiniz.

Lumbarağzı vardiyası;
İşte çantanızı donatırken yanınıza aldığınız mevsimlik kıyafetlerin en çok ihtiyaç duyulacağı yer burası. Telsiz zabitleri lumbarağzı vardiyası tutmaz ama güverte personeli (usta gemici-gemici-miço) her limanda kendi vardiya saatlerinde geminin iskelesinin indirildiği yerde tutulan vardiyadır. Yanınızda ISPS kutusu ziyaretçiler için giriş çıkış kayıt defteri bulunur. Gemi personeli harici gemiye giren çıkan herkesin ismi imzası ve görevi giriş çıkış saatleri ile birlikte işlenir. Ambarda çalışacak işçiler de dâhil herkesin ismi bu formda yer almak zorundadır. Vardiya süreniz boyunca bulunduğunuz yerden ayrılamazsınız sürekli uyanık olmalı ve gemiye kaçak yolcu ve hırsızlık girişimlerine karşı tedbirli olmalısınız. Aynı zamanda halatlardaki farelikleri de düzenli olarak kontrol ederek gemiye farelerin çıkmasını önlemelisiniz. Zor bir vardiyadır sorumluluğunuz fazladır geminin başına gelebilecek herhangi bir şeyden siz sorumlu tutulursunuz.

Bölüm VI - Gemiden Ayrılış

Gemiden ayrılış tarihinizi önceden kafanızda planlayın ve bu tarihten 30gün önce gemiden ayrılış dilekçenizi yazarak gemici olarak çıktıysanız reis’e telsiz zabiti olarak çıktıysanız birinci zabite vermeniz gerekmektedir. Gemiden ayrılmadan bir gün önce ordinonuzu ve hizmet belgenizi de istemeyi unutmayın telsiz zabiti olarak çıktıysanız genelde bu tip işleri siz kendiniz yapacaksınızdır. Diğer yandan gemiden gemi bilgilerini içeren ship’s particular dokümanını almayı ve yine telefon numaralarının yazılı olduğu personel listesini almayı unutmayın. Bir sonraki Cv’leriniz de kullanmak üzere süvari bey’den veya reisten referans izni isteyin. İlişkilerinizi devam ettirmeyi ve bayramlarda arayıp sormayı es geçmeyin.

Hazırlayan: Suat Fırat Dede